منبع آگاه به منبعی گفته می‌شود که وجود دارد اما خبرنگار هویت او را افشا نمی‌کند زیرا نگران است در صورت افشا و اعلام نام منبع، ممکن است به او آسیبی برسد یا اینکه او تحت فشار قرار بگیرد و نتواند دوباره به خبرنگاران اطلاعات بدهد. این رویه‌ای است که در همه رسانه‌های حرفه‌ای و کشورهای توسعه یافته جهان وجود دارد و دنبال می‌شود.
 
خبرنگاران و رسانه‌ها برای حفاظت از منبع یا منابع خبری خود، هویت آنها را مخفی نگه می‌دارند و اسم آنان را اعلام نمی‌کنند. این نوع از منبع خبری هم معمولاً به شرطی اطلاعات مهم را به رسانه و خبرنگار می‌دهد که اطلاعات هویتی او افشا نشود. موضوع این خبرها می‌تواند از موضوعات ساده تا مسائل بسیار مهم در حوزه‌های سیاسی یا اقتصادی باشد. به عنوان مثال افشای فسادهای اداری، سیاسی و اقتصادی.
 
به نظر می‌رسد جای توجه به موضوع حق خبرنگار و رسانه در حفاظت از منبع خود در بین حاکمیت و سازمان‌های رسمی و حقوقی به ویژه دادگستری خالی است. یعنی خبرنگار و رسانه حق دارند منابع خبری مخفی خود را حفظ کنند و از افشای هویت آنها خودداری کنند. همچنین مقامات رسمی - حقوقی نباید به خبرنگار برای افشای منبع خود اعمال فشار کنند یا به همین دلیل او را تحت مجازات قرار دهند.
 
سال‌ها قبل و به هنگام افشای خبر تصمیم وزارت نفت برای افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی توسط خبرگزاری فارس، دولت وقت، اجرای این تصمیم را به دروغ، تکذیب کرد و سپس از خبرگزاری منتشر کننده خبر، شکایت کرد. در نهایت خبرنگار تحت فشار مجبور شد منبع خبر خود را افشا کند.
 
انتشار خبرهایی به نقل از منبع آگاه توسط شبکه پرس تی وی صداوسیما در دوره قبلی مذاکرات هسته‌ای (دوره ریاست جمهوری روحانی و رهبری مذاکرات توسط عراقچی) از دیگر موارد است. در آن مقطع، خبرهای پرس تی وی علیه حرکت تیم ایرانی مذاکرات بود.
 
حمایت از خبرنگاران برای حفظ منابع خبری خود، خودداری از افشای هویت آنها و جلوگیری از اعمال فشار نهادهای رسمی و حقوقی بر خبرنگاران و رسانه ها در این زمینه، موضوع مهم برای فعالیت خبرنگاران و رسانه ها در حفظ حقوق و منافع عمومی است.
 
خبرنگاران با افشای فسادهای اداری - مالی و کمک به اطلاع رسانی درباره موضوعات مهم نقش مهمی در حفظ منافع عمومی و جلوگیری از آسیب‌های بزرگ به منافع مردم و دولت است. بدون اطمینان بخشی به خبرنگاران و رسانه‌ها برای حفاظت از منابع آنها، نمی‌توان انتظار داشت خبرنگاران به افشای مفاسد اقتصادی، اداری و سیاسی بپردازند و اطلاعاتی را منتشر کنند که اطلاع از آن در راستای حفظ منافع عمومی است.
 
استفاده از منابع آگاه یا به معنی دیگر حق خبرنگاران در مخفی نگه داشتن هویت منابع خبری خود یکی از ابزارهای مهم رسانه و خبرنگاران در انجام وظایف حرفه‌ای و اخلاقی آنهاست. حفاظت از این ابزار نیز در همین راستاست.
 
اشاره به این نکته نیز اهمیت دارد که نباید میان رسانه‌ها در استفاده از "منبع آگاه" تبعیض قائل شد. دسته‌ای از رسانه‌ها و خبرنگاران، به راحتی از این نوع منابع استفاده کنند و دسته‌ای دیگر، منع شوند.

رضا غبیشاوی